این بار میخواهیم در مورد بیماری قلبی که به نام سکته در مرغداری ها مشهور شده صحبت میکنم . این عارضه حدود 5/ 0تا 5 درصد امکان تلفات در فارم ها دارد که میتوان از این مقدار تلفات کمتر کرد . که امید وارم این مقاله براتونابل تشخیص که عموما به عنوان سندرم مرگ ناگهانی مفید باشه .
مرگ غیر قابل تشخیص که عموما به عنوان سندرم مرگ ناگهانی (sds) نام برده میشود .
تشخیص : sds در جوجه های گوشتی وضعیتی است که جوجه ها بدون هیچ دلیل قابل تشخیص تلف میشوند سه دیدگاه کلی برای دسته بندی این جوجه ها وجود دارد
الف) بدن در وضعیت خوب با لوله گوارش پر و بدون هیچ علامت تخریبی پس از مرگ .
ب) وضعیت بدن خوب لوله گوارش پر جمع شدن خون و خلط در ریه ها و یا اندام های دیگر ، قلب بزرگ و بطن منقبظ شده ، وجود لخته های خون در دهلیز ها ، روده های متسع شده ، کیسه های صفرا خالی و ماهیچه های سینه و ران رنگ پریده .
ج)بدن در وضعیت سالم ، لوله گوارش پر ، جمع شدن خون در شش ها ، ادم عمومی در حفرههای سینه و بطنی ، کبد بزرگ و آبکی و تجمع شدید خون در ششها . ادم عمومی در حفره های سینه ای وبطنی ، کبد بزرگ و آبکی و تجمع شدید خون در دهلیز ها و بطن ها .

دوره اول خشکی اززمان خشكي گاوتا 21 روزقبل اززايش است.
دراين دوره مصرف علوفه خوشخوراك ازاهميت ويژه اي برخورداراست ومصرف كنسانتره بايدبه حداقل برسد.ميزان مصرف علوفه دراين دوره بسيارمهم است ودرصدزيادي ازجيره روزانه به اين مورد تعلق دارد.براي اينكه بدانيم گاوشيري درروز چه مقداري ماده خشك مصرف مي كند ازفرمول : 0/185* وزن زنده گاو = مصرف ماده خشك روزانه گاوخشك
استفاده مي كنيم . مثلا گاوخشكي باوزن 600 كيلوگرم بايدروزانه 1/11 كيلوگرم  ماده خشك مصرف نمايد.بهتراست علوفه دراين دوران بيشترازيونجه وسيلوي ذرت باشد.مصرف سيلوي ذرت دراين برهه تا 8 كيلوگرم نيزمي تواند لحاظ شود ومصرف يونجه خوشخوراك نيزتا 3 كيلوگرم درروزمشكلي رابوجودنمي آورد.به علت خوشخوراكي سيلوي ذرت بهتراست مصرف آن دراين دوره به ميزان 30 درصد كل جيره يا همان مقدارتوصيه شده دربالا انجام گيرد.

طیور به بیماری های مختلفی از جمله بیماریهای باکتریایی مبتلا میگردند طبیعت خاص پرورش طیور که به تعداد زیاد و بصورت متراکم پرورش داده می شوند امکان بررسی و رسیدگی به وضعیت تک تک آنها را غیر ممکن می سازد بدین لحاظ هنگام شیوع بیماری در گله امکان درمان و کنترل آن به ویژه در صورت مسری بودن بیماری کم است و می تواند تمام گله را در زمان کوتاهی درمعرض خطر تا حد نابودی قرار دهد حتی در صورتی که بتوان بیماری را کنترل کرد علاوه بر مرگ و میر کاهش رشد و در نتیجه تولید ، هزینه زیادی نیز به منظور خرید دارو به مرغدار تحمیل می شود شاید ذکر این نکته خالی از فایده نباشد که تهیه دارو بخش عمده ای ازهزینه مرغداری را به خود اختصاص می دهد از این رو پیشگیری از بیماری بر درمان به ویژه در بیماریهای طیور تقدم دارد بدین منظور باید اصول صحیح پرورش طیور همچون انتخاب جوجه سالم ، تغذیه مناسب ، شرایط لانه و تراکم مناسب آن ، نگهداری جوجه های همسن ، معدوم کردن لاشه های طیور بیمار و پیشگیری از ورود آلودگیهای مختلف به مرغداری و استفاده از مواد ضد عفونی مناسب در مواقع لازم رعایت شود را دیگر پیشگیری از وقوع بیشتر بیماری ها که باید همگام با مسایل فوق صورت گیرد واکسینه کردن طیور است که باید طبق برنامه زمان بندی شده در مورد هر بیماری انجام شود اما علی رغم رعایت موارد فوق به منظور کاهش علایم و عوارض بیماریها استفاده از داروها و آنتی بیوتیکها اجتناب ناپذیر می باشد در غیر اینصورت بیماری قادرست تاحد نابودی تمام گله پیشرفت نماید از این روست که استفاه از داروها و مواد شیمیایی مطرح می گردد .

گزارش بيماري
روستاي فتح آباد كوار در 45 كيلومتري جنوب شرقي شيراز قرار دارد. اين روستا با دارا بودن بيش از 8000راس گاو وگوساله پرواري از مهمترين مراكز پرواربندي استان فارس مي باشد. با توجه به ورود گوساله هاي پرواري بصورت قاچاق از نقاط مرزي كشور به اين روستا در سالهاي 67 و 73 شاهدبروز بيماري طاعون گاوي بوده ايم.لذا بروز هر گونه بيماري مخاطي در اين روستا با دقت نظر خاص ، بررسي مي گردد.
در تاريخ 21/6/82 متعاقب گزارش يك مورد بيماري در يك باب گاوداري پرواري واقع دراين روستا ‍ واحد بررسيهاي شبكه دامپزشكي شهرستان شيراز به محل عزيمت كرده و نسبت به بازديد و بررسي گاوداري اقدام لازم را بعمل آورد و نهايتاً مشكوك به بيماري مخاطي گرديد.
تعداد 83 راس گوساله پرواري 100 روز قبل از شهرستان كازرون خريداري و به اين محل منتقل شده بود. علائم بيماري از مورخه 15/6/82 در گاوداري ظاهر گرديد و دامها به درمانهاي علامتي پاسخ نداده بودند.

استرس گرمایی یکی از مشکلات عدیده ای است که دامداران خصوصاً، دامدارانی که در مناطق گرمسیر حضور دارند با آن مواجه هستند.بطور معمول زمانی که دمای هوا رو به افزایش می باشد بدن گاوها در طول مدت 2 تا 7 هفته خود را با شرایط مطابقت داده و در این هنگام تبخیر از سطح بدن مکانیسم اصلی دفاع در برابر این گرما و افزایش دما می باشد. این تبخیر می تواند بوسیله انسان با ایجاد دوش هایی در محل شیردوشی و یا بوسیله فیزیولوژی طبیعی بدن حیوان از طریق افزایش تعداد تنفس و یا افزایش میزان فعالیت غدد عرق ایجاد شود. زمانی که دمای هوا بطور ناگهانی و یا بیشتر از سطح تحمل بدن حیوان بالا می رود، هموستازی بدن تعادل خود را از دست داده و کاهش اشتها و تولید و کاهش تولید مثل و حتی مرگ را به همراه دارد.برای کنترل این معضل و به حداقل رساندن آن روش های مختلفی موجود می باشد که در دو بخش کنترل استرس گرمایی که باعث کاهش تولید شیر می شود و کنترل استرس گرمایی که باعث کاهش تولید مثل می شود بحث خواهد شد:

بوي ناشي از جايگاههاي دامي بسته باعث ايجاد مشكل براي همسايگان و افراد بومي موجود در محل مي شود . غالبا اين مشكلات منجر به شكايت از سوي افراد و مراجعه به افراد متخصص براي جلوگيري از گسترش جايگاههاي دامي بسته مي شود . كاهش مشكلات مربوط به بو به مقياس دقيقي براي اندازه گيري خصوصيات بو و انتشار آن در محيط و شناختن روشهاي توليد كننده بو و فن آوريهاي اقتصادي براي كاهش انتشار بو نياز دارد . معمولا ميزان غلظت بو را با استفاده از يك استاندارد اروپايي بنام الفا كتومتري اندازه مي گيرند. مزيت روش الفا كتومتري ارتباط مستقيم با بو واستفاده زياد از حساسيت انسان نسبت به بو مي باشد . غلظت بو تحت عنوان تعداد واحد هاي بو در هر متر مكعب از فضا تعريف نموده اند . واحد هاي بو تحت عنوان مقداريا توده ايي از عوامل توليد كننده بو در يك متر مكعب از فضا با تشخيص غلظت بو تعريف مي شود . اسكنتومتر دستگاهي است كه در سال 1950 ساخته شد .اين وسيله در دست جاي مي گيرد و غالبا براي اندازه گيري مقادير بوي موجود در محيط بكار مي رود . اما اين دستگاه وسيله اي با دقت زياد نيست . بو مقياس ديگري براي ارزيابي مقدار بوست . اين مقياس بواسطه مقايسه يك نمونه از بو در غلظت بالاي آستانه تشخيص باشد تا يك مجموعه از غلضتهاي شناخته شده از بو در محيط بدست مي آيد . درجه لذت به عنوان مقياسي براي ارزيابي احساس لذت يا تنفر از بو فرض شده است . اين درجه بطور شاخص با استفاده از يك مقياس كه محدوده آن از 10 - (بوي نا مطلوب) تا 10 + كه (بوي مطلوب) است سنجيده مي شود. امتياز مربوط به بوي خنثي صفر در نظر گرفته شده است .ميزان تنفر از بو به قدرت بو ، ميزان گسترش بو از منبع و در جريان هوا ، درجه لذت از بو و فراواني وتداوم بو بستگي دارد . يوي ناشي از مزارع پرورش دام از 3 منبع سرچشمه مي گيرد. اين منابع شامل محل ذخيره مدفوع ، جايگاه دام و استفاده از كود دام در زمين مي باشد . زمين جايي است كه در آنجا تجزيه ميكروبي ضايعات آلي انجام مي شود . روشهاي متعددي براي به حداقل رساندن ميزان گسترش بو از مزارع پرورش دام موجود

دیده شده است که نگرانی هایی در مورد انتشار آلودگی مدفوع طیور بوجود آمده است . یکی از کلیدهای اساسی که سبب کاهش آلودگیهای ناشی از وجود مواد غذایی در مدفوع طیور میشود دستکاری جیره غذایی طیور میباشد . بطور کلی پرندگان پنج نیاز اساسی تغذیه ایی دارند . پرندگان به انرژی نیاز دارند . این انرژی ، با چربی و کربوهیدارات ها تامین میشوند . پرندگان همچنین به پروتئین ، آب ، ویتامینها و مواد معدنی نیازمند هستند .بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که حتی در بهترین شرایط مدیریتی نیز طیور قادر نخواهند بود که 100 درصد از مواد غذایی موجود در جیره خود را بطور کامل هضم کنند . به چهار دلیل ، مواد غذایی ممکن است که از طریق مدفوع دفع شوند :
¨ وجود ضایعاتی در غذا .
¨ اضافه مواد غذایی موجود در جیره .
¨ وجود مواد غذایی هضم نشده .
¨ موجو مواد بیولوژیک مانند سلولهای مرده در بدن .
در مدفوع طیور عمدتا دو ماده وجود دارد که از درجه اهمیت بالایی برخوردار میباشد . یکی نیتروژن که حاصل شکست پروتئین است و همچنین ماده معدنی فسفر .

بخش قابل توجهی از تلفات در سالن های پرورش و نگهداری طیور(مرغ) ، ناشی از مسئله ای بنام مرگ ناگهانی بوده که متخصصین دنیا آنرا با نام Death Suddenly Syndrome (DSS) می شناسند ، مرغ بطور ناگهانی سکته کرده ، در کالبدگشایی خونریزی شدیدداخلی مشاهده می شود و داخل بدن مرغ پرخون است ،این بیماری بدون هیچ مقدمه و سابقه ای بطور ناگهانی اتفاق می افتد ، پس از بررسی های دقیق موارد فوق ، هیچ نوع بیماری خاصی تشخیص داده نشده و گفته می شود که مرگ بدلایل ناشناخته ای صورت گرفته است ،متخصصین جهان این را مسئله ای لاینحل قلمدادکرده و ظاهرا درمانی برای آن نداشته و برای پیشگیری از این مشکل دستوراتی را صادر می کنند که تا کنون در عمل خیلی موثر نبوده است ، آنها تلفات این مورد را جزو تلفات عادی بحساب آورده و توصیه می کنند که مرغداران باید با این مشکل بسازند و بسوزند.این معضل همیشه دغدغه خاطر مرغداران و پرورش دهندگان طیور درسراسر دنیا بوده است .

آسیت یک بیماری نیست، بلکه شرایط خاصی است که در آن مایعات آسیتی مازاد (شامل مایع لنف و پلاسمای خون که از کبد نشت شده است) در محفظه شکمی انباشته می‌شود. در جوجه‌های گوشتی این شرایط منجر به مرگ می‌شود. سندرم آسیت مرتبط است با فشار خون بالای غیر طبیعی میان قلب و شش (pulmonary hypertension) که نتیجه آن ناتوانی سمت راست قلب، بالا رفتن فشار در سیاهرگها، تجمع بیش از اندازه مایع در کبد (passive liver congestion) می‌شود که به محفظه شکمی نشت می‌کند.
تصویر 1: لاشه یک پرنده با تجمع خیلی زیاد مایع آسیتی در محفظه شکمی
روندهای اخیر:
شیوع آسیت در چند سال اخیر در جهان به شدت زیاد شده است. این شیوع مرتبط است با پیشرفت علوم ژنتیک و تغذیه در زمینه سرعت رشد و بازده جیره. در بررسی آسیت در دنیا در 18 کشور از 4 قاره مشخص شد که 4.7% از مرغهای گوشتی به آسیت دچار هستند.
در کانادا سهم تلفات ناشی از آسیت از 3.5% کل تلفات در سال 1986 به 19% در سال 1996 افزایش پیدا کرده. همین رقم در سال 2004 به مقدار 8.5% کاهش پیدا کرده. ضرر ناشی از آسیت در سال 2004 در صنعت طیور کانادا 2.25 میلیون دلار برآورد شده است. مقدار ضرر از محل مرگ و میر ناشی از آسیت در کل جهان سالانه از مرز 500 میلیارد دلار میگذرد.

تأثير فرآوري در ارزش تغذيه اي جيره طيور
مزاياي حاصل از فرآوري خوراک مدتها پيش براي صنعت طيور مشخص شده است. امروزه بيشتر خوراکهاي طيور پس از مخلوط شدن متحمل نوعي فرآوري مي شوند. بهبود بازده خوراک مي تواند دراثر افزايش ارزش خوراک به دليل استريليزه شدن، افزايش خوشخوراکي و نيز بهبود قابليت دسترسي مواد مغذي باشد. به علاوه فرآوري خوراک مي تواند احتياجات مواد مغذي را از طريق تاثير بر فعاليتهاي مرتبط با مصرف خوراک تغيير دهد. پرندگان انرژي کمتري را جهت مصرف خوراک به کارخواهند برد، لذا انرژي بيشتري جهت رشد دردسترس خواهند داشت.
به خوبي قابل فهم است که حالت وکيفيت خوراک بيشترين ارزش معني دار را در توليد جوجه هاي گوشتي دارند.
انواع فرآوري مواد غذايي تشکيل دهنده جيره
به طور کلي برخي از اجزاي جيره قبل ازاينکه به صورت مخلوط درآيند و به عنوان جيره اي کامل مورد استفاده قرارگيرند، نياز به فرآوري دارند تا بهتر بتوانند احتياجات مواد مغذي طيور را برطرف سازند وهمچنين با از بين رفتن بازدارنده هاي تغذيه اي موجود درآنها، کمترين تاثير مضر را بر سلامت طيور بگذارند. فرآوريهايي که براي اقلام دان ه اي قبل از ورود به جيره مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از: