دان و جوجه ایران

دانه ذرت یکی از انواع دانه‏های غلات است که به واسطه فراوانی نشاسته در آن ارزش غذایی نسبتا زیادی دارد و از این رو در جیره خوراکی دام و طیور و آبزیان به عنوان ماده اولیه انرژی‏زا به مقدار زیاد مورد استفاده قرار میگیرد . ذرت علاوه بر نشاسته دارای مواد مغذی دیگری مانند مواد پروتئینی , چربی , ویتامین و املاح نیز می‏باشد .هدف از تدوین این استاندارد , تعیین ویژگیها , درجه بندی ,

بسته بندی , نشانه گذاری , نمونه برداری , روش‏های آزمون و انبارداری دانه ذرت جهت تغذیه دام و طیور و آبزیان می‏باشد .
دامنه کاربرد
این استاندارد در مورد دانه ذرت که برای تغذیه دام , طیور و آبزیان مصرف می‏شود , کاربرد دارد .

تعریف:
دانه ذرت از گیاه Zea. Mäis از خانواده غلات (Graminea) بوده و دارای ارقام مختلفی است که مهمترین آنها به شرح زیر می‏باشد :
1 - ذرت دندان اسبی (Zea. Mäis indentata) که Dent Corn نیز نامیده می‏شود .
2 - ذرت آردی ( نرم ) (Zea. Mäis amylacia) که Flour Corn نیز نامیده می‏شود .
3 - ذرت مومی (Zea. Mäis Ceratina) که رقمی از ذرت دندان اسبی است و Waxy corn نیز نامیده می‏شود .
4 - ذرت خشن (Zea. Mäis indurata) که Flint Corn نیز نامیده می‏شود .
5- ذرت شیرین (Zea. Mäis Sacchrata) که Sweet Corn نیز نامیده می‏شود .
6 - ذرت آجیلی (Zea. Mäis Everata) که Pop Corn نیز نامیده می‏شود .

واژه ‏ها و اصطلاحات
1 - دانه ‏های انواع دیگر ذرت :
دانه ‏های انواع یا ارقام دیگر ذرت به دانه هایی گفته می‏شود که از لحاظ نوع و رقم غیر از ذرت مورد نظر باشد .
2 - دانه ‏های سایر غلات :
به دانه هایی از قبیل گندم , جو , یولاف ( جودوسر )، ارزن , چاودار , برنج , ذرت خوشه‏ای و غیره گفته می‏شود .
3- بذر علف‏های هرز :
بذر علف‏های هرز , بذرهای مختلفی هستند که در مزارع یافت می‏شوند و ممکن است با ذرت مخلوط گردند .
4 - مواد خارجی :
به هر گونه موادی غیر از ذرت اطلاق می‏شود مانند خاک , خاشاک , کلش , شن , تکه‏های فلزات , فضله پرندگان و جوندگان , حشرات و بقایا و اندام‏های بدن آنها و نظایر آن .
5 - آفات :
عبارتست از کلیه عوامل زنده که در صحرا , جنگل , مزارع و باغات به طور مستقیم یا غیر مستقیم به محصول صدمه زده و موجب کاهش ارزش کمی و کیفی ذرت می‏گردد .
این آفات عبارتند از حشرات , کنه‏ها , قارچ‏ها , باکتری‏ها و غیره در هر یک از مراحل رشد است که از ذرت تغذیه نموده و یا روی آن رشد و نمو می‏کنند .
6 - آفت زدگی :
عبارت است از آثار ناشی از عمل آفات که با چشم مسلح یا غیر مسلح , بر روی دانه ذرت قابل رؤیت می‏باشد . این آثار به صورت حفره‏های محل تغذیه حشرات و کنه‏ها , قارچ‏ها , کپک‏ها , فضولات و پوسته لارو بوده که با پوکی و کم وزنی و تغییر وضع ظاهری دانه قابل تشخیص می‏باشد .
7 - شکستگی :
حالتی است که در اثر ضربه , فشار , کوبیدن و جدا کردن دانه‏های ذرت از چوب بلال ( ذرت ) به صورت ترکیدگی و خردشدن نمودار می‏شود .
8 - رطوبت اضافی :
میزان آب موجود در دانه ذرت است که با جدا کردن آن تغییری در ماهیت و کیفیت ذرت پیدا نشود .
9 - وزن حجمی ( وزن مخصوص) :
وزن حجم معینی از ذرت بر حسب هکتولیتر است .
10 - دانه ‏های صدمه دیده در اثر حرارت :
شامل دانه هایی است که در اثر حرارت دستگاه خشک کن تغییر رنگ و ماهیت داده‏اند .
11 - دانه ‏های صدمه دیده در اثر اتواکسیداسیون :
به دانه هایی اطلاق می‏شود که به نحوی از هنگام برداشت تا مصرف در نتیجه خود سوزی صدمه دیده و تغییرات رنگ و ماهیت داده باشد .
12 - مانده سموم :
عبارت است از میزان باقیمانده سمومی که پس از عملیات مبارزه با آفات صحرائی و انبارداری در دانه ذرت باقی مانده باشد .


 ویژگیها
 1 - ویژگیهای فیزیکی :
1 - 1 - رنگ :
دانه ذرت بر حسب گونه 1 و ارقام 2 مختلف بوده و دارای رنگ‏های زرد , سفید , قرمز و بنفش می‏باشد که دانه زرد آن مصرف بیشتری داشته و سرشار از کارتنوئید 3 و گزانتوفیل‏ها 4 است که پیش ساز ویتامین A بوده و رنگ زرد مطلوبی را در پوست طیور و زرده تخم مرغ بوجود می‏آورد .
1 - 2 - بو :
دانه ذرت باید دارای بوی طبیعی مخصوص به خود باشد .
1 - 3 - وزن حجمی :
اندازه دانه ذرت بستگی به گونه و رقم آن دارد ولی به طور کلی وزن حجمی بر حسب درجه نباید از 60 کیلو گرم در هکتولیتر کمتر باشد .
1 - 4 - دانه‏ های سالم ( درسته) :
دانه ذرت باید درسته باشد به طوری که میزان دانه‏ های شکسته در نمونه از حد مندرج در جدول درجه بندی تجاوز نکند .
1 - 5 - خلوص :
در یک محموله ذرت دانه‏ ها باید حتی الامکان از یک رقم باشد به طوری که میزان دانه‏های سایر انواع دیگر غلات , بذر علف‏های هرز , مواد خارجی و دانه‏های آفت زده بیش از حد مجاز مندرج در بندهای 6 و 7 این استاندارد نباشد . میزان مجاز مانده سموم در مواد غذایی حد مجاز باقیمانده سموم نباید از حدی که آفات و بیماری‏های گیاهی تعیین می‏کند , بیشتر باشد .

ناپذیرفتنی‏ها
1 - وجود آفات انباری زنده در هر یک از مراحل رشد به هر مقدار
2 - وجود قارچ , کپک و میکروارگانیسم‏ها بیش از حد مجاز ( استاندارد شماره 3207 تحت عنوان استاندارد ویژگیهای بهداشتی و میکروبیولوژی مواد اولیه تهیه خوراک طیور و دان آماده )
3 - وجود سموم حاصله از قارچ‏های سمی ( مایکوتوکسین‏ها ) به خصوص سموم آفلاتوکسین که مقدار کل این سموم بیش از 30 P.P.b. 5 نباید باشد ( استاندارد شماره 2359) .
4 - وجود بوی غیر طبیعی
 وجود سموم شیمیایی بیش از حد مجاز
یادآوری 1: تا تدوین استاندارد میزان باقیمانده سموم شیمیایی نباید از حدی که موسسه بررسی آفات و بیماری‏های گیاهی تعیین می‏کند , بیشتر باشد .
یادآوری 2: مصرف دانه ذرت بذری که با مواد شیمیایی ضدعفونی شده است و معمولا دارای رنگی غیر از رنگ طبیعی دانه ذرت می‏باشد ( صورتی روشن تا تیره ) بهیچوجه مجاز برای مصرف خوراک دام نیست .

درجه بندی
دانه ذرت بر اساس درصد رطوبت , مواد خارجی , شکستگی , ارقام دیگر ذرت , صدمات ناشی از حرارت و درصد سایر غلات و حداکثر دانه گیاهان سمی و وزن حجمی به دو درجه تقسیم می‏شود.

بسته بندی و نشانه گذاری
1- برای بسته بندی ذرت باید کیسه هائی که از جنس چتائی یا متقال و یا از الیاف مصنوعی نو بافته شده باشد , بکار برد . وزن خالص بسته با کیسه نباید از 75 کیلوگرم بیشتر باشد . ضمنا سر گونی ‏ها باید با ماشین دوخت دوخته شود . در صورت امکان می‏توان ذرت را به صورت فله نیز عرضه نمود . در مورد فله حتی الامکان باید به وسیله کامیون‏های سر بسته یا بوکر حمل گردد .
2- نشانه گذاری : مشخصات زیر باید روی بسته بندی الصاق یا درج گردد و در مورد فله همراه مدارک هر محموله باشد .
2 - 1 - نوع و رقم دانه ذرت
2 - 2 - درجه دانه ذرت
2 - 3 - وزن خالص بر حسب کیلوگرم
2 - 4 - نام و نشانی موسسه فروشنده و مبداء تولید
2 - 5 - تاریخ تولید
2 - 6 - ذکر شرایط نگهداری

نمونه برداری
نمونه برداری ذرت مطابق آخرین تجدید نظر استاندارد شماره 331 ایران انجام می‏گیرد .

روش‏های آزمون
 1 - تعیین مقدار رطوبت مطابق استاندارد 321 ایران
 2 - تعیین مقدار پروتئین خام مطابق استاندارد 457 ایران
 3 - تعیین مقدار چربی خام مطابق استاندارد 415 ایران
 4 - تعیین مقدار خاکستر کل مطابق استاندارد 332 ایران
 5 - تعیین مقدار فیبر خام مطابق استاندارد 520 ایران
 6 - میزان آفلاتوکسین طبق استاندارد شماره 2359 ایران تحت عنوان آرد بادام زمینی انجام می‏گیرد .
 7 - تعیین معایب موجود در ذرت :
ابتدا مقداری از نمونه را که حداقل از 100 گرم کمتر نباشد , وزن کرده سپس با ذره بین نمونه انتخاب شده را برای تعیین وجود آفت زنده بررسی نمائید و بعد از آن که آفت زنده در نمونه مورد نظر وجود نداشت , آن را از الک نمره 4 که قطر چشمه‏ های آن 4/76 میلی متر است بگذرانید . آنچه را که از الک گذر کرده یادداشت نمائید و بقیه ذرت را که روی الک مانده است بر روی صفحه‏ای پهن کنید و دانه ‏های سایر غلات , بذر علف‏های هرز و گیاهان سمی , مواد خارجی , دانه‏ های آفت زده و دانه‏ های شکسته را جدا کرده , وزن کنید . همین کار را برای موادی که از الک مزبور عبور کرده است نیز انجام دهید و پس از جمع دو رقم نتیجه حاصل را بر مجموع تقسیم نمائید تا میزان درصد هر یک از معایب تعیین شود .
 8 - روش تعیین وزن حجمی :
در یک مزور یا ظرف استوانه‏ای یک لیتری , دانه ذرت را به طور آزاد و در وسط ظرف ریخته تا به حجم مشخص شده برسد . سپس با ترازوئی که حساسیت آن یک صدم گرم است آن را وزن کنید . این عمل را 5 بار تکرار کرده و میانگین آن را تعیین کنید . میانگین بدست آمده را در عدد 100 ضرب نموده , عدد حاصل وزن یک هکتولیتر خواهد بود .